# Bản sắc dân tộc trong các tác phẩm của mình
Còn hình thức bộc lộ của những bộ phim trên, cũng không gần gũi, không hạp với cách cảm, cách nghĩ, cách biểu thị của văn hóa và con người Việt Nam. Ở góc độ chủ quan, thì có thể nói rằng, phần lớn các tác giả của phim Việt (bao gồm cả các tác giả Việt kiều đang ngày càng xuất hiện nhiều hơn trên màn ảnh Việt), như: biên kịch, đạo diễn, họa sỹ, nhạc sỹ, kể cả diễn viên, đạo cụ, phục trang, hóa trang.
Đạo diễn Vũ Xuân Hưng. Những người quyết định hình hài, lẫn hồn mai dân tộc của phim Việt, bị tác động của những trở ngại khách quan như đã nêu ở trên, đang rơi vào tình trạng vừa không có đủ điều kiện, vừa không có đủ nhu cầu, hay mong muốn để tìm hiểu, nghiên cứu và trình diễn. (TGĐA) - Chúng ta biết rằng, tính dân tộc tạo nên sự độc đáo, đặc sắc, cho nghệ thuật điện ảnh Việt Nam nói chung và cho phim truyện điện ảnh Việt Nam nói riêng, giúp cho phim truyện điện ảnh Việt Nam có diện mạo khác biệt với phim truyện điện ảnh của các nước khác, song song bảo đảm cho phim truyện điện ảnh Việt Nam hội nhập hiệu quả với phim truyện điện ảnh thế giới, mà không sợ bị đánh mất mình.
Cùng khi đó, quốc gia, dù rằng trong chủ trương, chính sách, luật pháp của mình đã khôn xiết đúng đắn khi đề cao tầm quan trọng sống còn của tính dân tộc đối với nghệ thuật Việt Nam nói chung và đối với điện ảnh Việt Nam nói riêng, nhưng trong thực tế, thì việc thực hành những chủ trương, chính sách, luật pháp ấy lại hết sức chậm chạp, hoặc không có mấy hiệu quả.
# Độc đáo, rõ nét, sinh động, hiệp cách cảm, cách nghĩ, cách biểu hiện của văn hóa và con người Việt Nam ở mỗi vùng miền, mỗi dân tộc. Trong những bộ phim này, tính cách, số phận, tâm can, tình cảm và hành động của các nhân vật hoặc bị mờ nhạt, áp đặt, giả tạo, hoặc bị vay của điện ảnh nước ngoài.
Và cũng để đáp ứng đề nghị tiêu khiển một cách thiển cận, không ít tác giả đã thô thiển bắt chước không chỉ cách thể hiện, mặc cả nội dung của điện ảnh nước ngoài, nhất là của điện ảnh Mỹ, nhưng lại cố khoác cho sản phẩm của minh một cái vỏ dân tộc lộ liễu, bằng bối cảnh, đạo cụ, phục trang và âm nhạc. Không may là số khán giả này lại quyết định không nhỏ tới doanh thu của các rạp và tất nhiên là tới cả doanh thu của các nhà đầu tư làm phim.
Sẽ có tính dân tộc khi được trình diễn. Tuy nhiên, từ khi ngành điện ảnh cùng các ngành nghệ thuật khác bước vào cơ chế thị trường
Sẽ có tính dân tộc, khi bộc lộ sắc nét những đặc điểm trội nhất, thực chất nhất của con người và từng lớp Việt Nam, hay cụ thể hơn, là khi nó đề cập đến những vấn đề chủ chốt, quan trọng, riêng biệt của sơn hà và con người Việt Nam, duyệt những tính cách, căn số, tâm tư, tình cảm và hành động của con người Việt Nam.
Ở giác độ khách quan, còn phải nói đến cách làm phim thiếu, hay không có tính chuyên nghiệp của hầu hết các đơn vị làm phim truyện điện ảnh trong nước, đã làm ảnh hưởng không tốt tới chất lượng nghệ thuật, trong đó đương nhiên tới cả tính dân tộc (nếu có) của bộ phim mà các đơn vị này sinh sản ra.
Trong điều kiện cụ thể của điện ảnh Việt Nam hiện thời, để làm được việc trên rất cần sự tác động mang tính chính sách và pháp luật của quốc gia. Song song bằng cơ chế, chính sách khuyến khích các nhà đầu tư, để họ có thể vừa có bổn phận, vừa hào hứng đầu tư cho các dự án làm phim dạng này.
Trước mắt, phải xây dựng xong Quỹ tương trợ điện ảnh và sử dụng nó một cách hiệu quả cho các dự án sinh sản phim, mà trong đó ưu tiên cho các dự án giàu bản sác dân tộc. Bên cạnh đó, phim ngoại nhập (cốt là phim giả tưởng và phim hành động của Mỹ ) thường gấp khoảng 10 lần số lượng phim Việt sản xuất trong một năm và chiếm gần hết các xuất chiếu ở các rạp trên toàn quốc, càng làm trầm trọng hơn sở thích tiêu khiển thuần túy không quốc tịch, không sắc tộc của khán giả Việt.
Vậy khuynh hướng trên được thể hiện như thế nào? căn nguyên, hậu quả và cách khắc phục nó ra sao? Chúng ta biết rằng tính dân tộc trong nghệ thuật điện ảnh Việt Nam nói chung và trong phim truyện điện ảnh Việt Nam nói riêng, được biểu hiện ở cả nội dung và hình thức trình bày. Để kiếm sống, nhiều người chọn cách bằng lòng làm theo đề nghị của thị trường, mà bản chất là của các nhà đầu tư, là làm phim giải trí, hoặc là phim phải có khả năng tiêu khiển, với đề tài lẩn quất ở thành phố, bỏ phí mảng đề tài rộng lớn ở vùng nông thôn, miền núi, hải đảo, nơi ẩn chứa nhiều nhất các giá trị văn hóa của dân tộc.
Đây là công việc phức tạp, dài lâu, cần được giải quyết một cách bài bản, với sự đồng lòng, hiệp sức của nhiều người, nhiều cơ quan, ban, ngành. Xét trong thực tiễn, nguyên nhân của tình trạng trên của phim truyện điện ảnh Việt Nam, có cả nguyên nhân khách quan và duyên cớ chủ quan.
Hậu quả của hiện trạng mờ nhạt tính dân tộc trong phim truyện điện ảnh Việt Nam, là dẫn tới khả năng mất dần đi tất cả những gì là quan yếu, là cần yếu, là tốt đẹp mà tính dân tộc đem lại cho phim truyện điện ảnh Việt Nam như đã nêu ở đầu tham luận.
Thí dụ như việc xây dựng Quỹ hỗ trợ điện ảnh, để Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch có thể chủ động đầu tư cho các tác phẩm điện ảnh, trong đó chắc chắn sẽ có những tác phẩm giầu bản sắc dân tộc, đã được chủ trương và luật pháp của quốc gia khảng định cách đây nhiều năm, nhưng đến tận bây giờ vẫn chưa thực hành được.
Khiến cho các nhà đầu tư không dám mạo hiểm đầu tư vào các dự án làm phim có hàm lượng tính dân tộc cao, còn các chủ rạp cũng không mấy đằm thắm với loại phim này
Bên cạnh đó, chúng ta còn chưa xậy dựng được một hệ thống chuyên gia giỏi, cùng với những nghiên cứu bài bản về các lĩnh vực can dự đến tính dân tộc trong điện ảnh như: bối cảnh, đạo cụ, phục trang, phong tục, tập quán, lễ nghi, sinh hoạt.
Nhiều phim, nhất là phim hành động và phim kinh dị, hay bắt chước theo cách diễn tả của phim Mỹ và phim Hồng Kông trước đây. Đó là tính dân tộc trong rất nhiều tác phẩm phim truyện điện ảnh bị mờ nhạt, bị mất hẳn, thậm chí bị sai lạc, bị lợi dụng. Điều này đồng nghĩa với việc tạo các điều kiện cho những tác giả có nghĩa vụ, có năng lực và lòng đam mê đối với các đề tài giầu bản sắc dân tộc, được biểu đạt hết mình qua các tác phẩm, đồng thời đưa được tác phẩm của họ tới rạp chiếu một cách hiệu quả nhất.
Nội dung của một tác phẩm phim truyện điện ảnh bao gồm: đề tài, chủ đề tư tưởng, cốt truyện, tình huống, nhân vật. Ở góc độ khách quan, có thể nhận định rằng, góp phần không nhỏ làm cho tính dân tộc trong phim truyện điện ảnh Việt Nam bị mờ nhạt, bị sai lạc, hoặc bị mất hẳn, là do một bộ phận khá lớn khán giả, nhất là khán giả trẻ, không hứng thú với những bộ phim có tính dân tộc đậm nét, sâu sắc, mà họ chỉ hướng tới những bộ phim giải trí thuần túy, trong đó có không ít phim có chất lượng nghệ thuật nhạt nhòa, thậm chí kém cỏi.
Cùng lúc giải quyết dần những khó khăn, trở lực khách quan, chủ quan như đã nêu ở trên. Chúng ta cũng biết rằng tính dân tộc còn là miền đất màu mỡ, sinh động, đặc sắc, vô tận, để phim truyện điện ảnh Việt Nam tìm hiểu, khai khẩn, miêu tả. Thành thử, các tác giả khi viết những kịch bản, hay khi thực hành những bộ phim có nội dung cần đến tư liệu đầy đủ, chính sác của những lĩnh vực này đều vô cùng lúng túng, khó khăn, thậm chí chẳng thể tìm ra được.
Sự mờ nhạt tính dân tộc trong phim truyện điện ảnh Việt Nam những năm gần đây Khi phim truyện điện ảnh Việt Nam giàu bản sắc dân tộc, sẽ góp phần củng cố, bảo vệ, xây dựng và phát triển ngành điện ảnh Việt Nam, nền nghệ thuật của giang san, cũng như góp phần xây dựng và phát triển thị hiếu thẩm mỹ, sở thích nghệ thuật cần thiết cho các xã hội khán giả. Và đặc biệt là trong những năm gần đây, khi quốc gia hạn chế dần đầu tư cho điện ảnh, còn điện ảnh tư nhân (bao gồm cả sản xuất, phát hành và phổ quát phim) lại ngày một phát triển, đã xuất hiện một xu hướng không mấy tốt lành cho điện ảnh Việt Nam.
Còn hình thức biểu hiện của một tác phẩm phim truyện điện ảnh bao gồm: hình tượng, thủ pháp, ngôn ngữ điện ảnh. Trong những năm gần đây, với lý do không thật thuyết phục là phim phải có khán giả, phải đáp ứng được nhu cầu tiêu khiển của những thượng đế đến rạp, mà những thượng đế này đa số ở lứa tuổi xanh, nên rất nhiều phim truyện điện ảnh Việt Nam tụ hội cốt vào mấy thể loại: phim hành động, phim kinh dị, phim hài sinh hoạt, phim ca nhạc, với nội dung hoàn toàn xa lạ với những vấn đề chủ chốt, quan trọng, biệt lập của con người và giang sơn Việt Nam.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét