Chưa khai triển đã gặp chia sẻ trở ngại

QĐND- Gần đây, khi UBND tỉnh Trà Vinh chuẩn bị khai triển Dự án nạo vét luồng lạch tại sông Cổ Chiên thì bị người dân địa phương, nhất là người dân hai xã Long Hòa và Hòa Minh (huyện Châu Thành) phản ứng kịch liệt. Vì sao có tình trạng này? Để tìm câu giải đáp, chúng tôi đã về địa phương tìm hiểu và thông báo tới độc giả. Dự án nạo vét sông Cổ Chiên được UBND tỉnh Trà Vinh trình lên Thủ tướng Chính phủ và được ưng ý theo hình thức từng lớp hóa, tự bỏ kinh phí nạo vét cửa sông, không dùng vốn ngân sách quốc gia. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh đã giao Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Kinh tế nông thôn và Công ty Cổ phần Đầu tư khai hoang cảng cáng đáng công việc này. Tiếp đó, UBND tỉnh còn chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chỉ dẫn chủ đầu tư thực hành thủ tục về đầu tư, bảo vệ môi trường, đăng ký khối lượng, tận thu sản phẩm theo quy định của luật pháp. Tiếp đó, vào ngày 17-12-2012, Văn phòng Chính phủ đã có thông tin kết luận của Thủ tướng Chính phủ số 407-TB/VPCP về xuất khẩu khoáng sản, trong đó, mục 1, điểm c về các sản phẩm nạo vét cửa sông: “Đồng ý chủ trương cho phép xuất khẩu các sản phẩm cát nhiễm mặn thuộc các dự án nạo vét cửa sông. Giao Bộ Xây dựng chủ trì, kết hợp với các cơ quan liên quan thẩm tra, xác định khối lượng được xuất khẩu với từng dự án cụ thể”. Trong đó, cát nhiễm mặn thuộc các dự án được Thủ tướng Chính phủ cho phép xuất khẩu khi địa phương không có nhu cầu sử dụng. Lược đồ vị trí khai thác cát theo dự án nạo vét sông Cổ Chiên. Có thể nói, dự án này đã nhận được sự đồng thuận rất cao của Chính phủ và các bộ, ngành liên can. Thế nhưng, dự án chưa được khai triển đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của người dân hai xã Hòa Long và Hòa Minh (huyện Châu Thành). Lý do mà người dân hai xã này đưa ra là hiện nay trên địa bàn tỉnh Trà Vinh có tới 40 điểm sạt lở do “dòng sông bên lở, bên bồi”, trong đó có nhiều điểm sạt lở thuộc địa phận hai xã này. Hơn nữa, thời kì gần đây, do Công ty TNHH một thành viên Xuân Cảnh (Công ty Xuân Cảnh) vỡ hoang cát trên sông Cổ Chiên khiến vùng nuôi nghêu của xã viên HTX Tiến Thành (xã Hòa Long, huyện Châu Thành) bị chết hàng loạt. Một số người dân còn cho rằng, ngày nay, việc khẩn hoang cát của Công ty Xuân Cảnh đã và đang nảy nhiều bất cập và vượt tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng trong tỉnh. Để làm rõ sự việc, chúng tôi đã cùng đoàn công tác của Sở Giao thông tải (GTVT), Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) tỉnh Trà Vinh đi khảo sát tình hình nạo vét, khai khẩn cát trên sông Cổ Chiên và bắt gặp không ít điểm sạt lở mới hai bên bờ. Trao đổi với ông Phan Anh Quốc, Phó giám đốc Sở GTVT, chúng tôi nêu câu hỏi: Có phải vết sạt lở mới là do vỡ hoang cát gây ra không? Ông Phan Anh Quốc cho biết: Khúc sông này, bà con đang đóng đáy ổn định và không hề có đơn vị nào phá hoang cát. Thành ra, những điểm sạt lở là do dòng chảy thiên nhiên gây nên. Sự sạt lở và tạo ra cồn cạn, thậm chí lâu ngày thành cù lao là do quy luật của thiên nhiên-có lở ắt có bồi! nên chi, việc nạo vét dòng sông trong thời gian tới cần thực hành đúng quy hoạch, đúng khoa học, góp phần điều chỉnh dòng chảy theo ý muốn, giúp thoát lũ và tránh được sự lở-bồi tự nhiên và tạo điều kiện tiện lợi để tàu thuyền đi lại an toàn, ổn định… Ông Bảy Xuân, Phó giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Kinh tế nông thôn (đơn vị cũng trúng thầu, nhưng chưa khai triển hoạt động), cho biết: “Doanh nghiệp chúng tôi đã bỏ nhiều công sức, tiền bạc để khảo sát và chuẩn bị khởi công nạo vét lòng lạch sông, theo chủ trương của Chính phủ từng lớp hóa việc nạo vét. Chúng tôi sẽ tuân đúng quy định của các cơ quan chức năng về việc tận thu cát nhiễm mặn để xuất khẩu nhằm cân đối số vốn, ngoài ra sẽ đóng góp một phần vào ngân sách của địa phương duyệt thuế xuất khẩu, kinh doanh…”. Tiếp đó, ông Bảy Xuân nhấn mạnh: “Nếu các cơ quan chức năng chứng minh bằng khoa học rằng, dự án gây bất lợi cho người dân địa phương, thì doanh nghiệp sẵn sàng dừng ngay mọi hoạt động!”. Còn một số cán bộ thuộc Sở GTVT và Sở TN-MT cùng đi với chúng tôi giảng giải: Dự án nạo vét luồng lạch sông Cổ Chiên mới được duyệt, nhưng chưa triển khai hoạt động. Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Kinh tế nông thôn được giao nạo vét đoạn sông này, nhưng khu vực nạo vét cách khu vực nuôi nghêu của HTX Tiến Thành nơi gần nhất cũng là 2,1km và khoảng cách từ bờ sông đến nơi nạo vét luồng lạch ít nhất là 500m trở lên (so với quy định của UBND tỉnh là cách 300m). Hơn nữa, dự án chưa triển khai mà đã bị đổ tội "là căn nguyên gây chết tôm nuôi hàng loạt" là không thuyết phục. Thế nhưng, hiện tượng nghêu nuôi của HTX Tiến Thành bị chết hàng loạt trùng với thời khắc khai hoang cát của Công ty Xuân Cảnh cũng không phải tình cờ. Vấn đề này cần điều tra, xác minh làm rõ để bảo vệ uy tín, lợi quyền cho các doanh nghiệp làm ăn chính đáng, cũng như ích của người dân; song song, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm. Về phần mình, chúng tôi kiến nghị, các cơ quan chức năng của tỉnh Trà Vinh sớm điều tra, xác minh rõ nguyên nhân gây sạt lở bờ sông trên địa bàn và căn do khiến nghêu nuôi của HTX Tiến Thành chết hàng loạt. Nếu xác định là Công ty Xuân Cảnh sai, thì buộc họ phải nhận lỗi trước dân sau đó bồi thường mọi thiệt hại gây ra. Còn việc Công ty Xuân Cảnh vỡ hoang cát không tuân quy định của tỉnh “vượt khỏi tầm kiểm soát của cơ quan chức năng…” thì cũng cần coi xét lại trách nhiệm giám sát, rà soát của những cơ quan chức năng. Nếu có sai phạm thì phải xử lý kỷ luật và buộc họ phải có nghĩa vụ bồi thường thỏa đáng cho người dân. Cùng với đó, phải đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục để mọi người dân hiểu và đồng thuận với dự án quan trọng này. Bài và ảnh: SĨ BÌNH