Afghanistan: Taliban sẽ trở lại cầm quyền?

Taliban đang hồi sinh từ...Cát bụi Từ cuộc đối thoại vỡ Mỹ và Taliban dự kiến tổ chức đối thoại chính thức trước hết vào ngày 20/6 tại Doha, thủ đô Qatar. Tuy nhiên, cuộc đối thoại nhanh chóng bị vỡ lẽ. Sau khi thông tin về cuộc đối thoại trực tiếp Mỹ-Taliban được đưa ra, Tổng thống đương chức Afghanistan Hamid Karzai cảm thấy như bị sỉ nhục. Ông quyết định không cử phái bộ của mình tham gia cuộc đối thoại này. Duyên do rất đơn giản - chưa bao giờ Taliban nhấn chính phủ của Hamid Karzai, họ quan niệm đó là những con rối trong tay Mỹ. Vậy tại sao Hội đồng Hòa bình của chính quyền Hamid Karzai lại có mô tả diện ở văn phòng đại diện của cái gọi là “Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan”, nơi lá cờ riêng của Taliban tự hào tung bay? Đề nghị của Kabul là phải gỡ bỏ ngay cái biển đề “Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan” và hạ lá cờ ở văn phòng của Taliban. Về phía Washington, để đảm bảo hòa bình ở Afghanistan sau khi rút hết quân vào năm 2014, không có cách nào khác là phải thương thuyết với Taliban. Điều kiện của Mỹ đưa ra là Taliban phải chấm dứt các hành động bạo lực, cắt đứt quan hệ với Al-Qaeda và công nhận hiến pháp hiện hành của Afghanistan. Tuy nhiên, vào đêm trước của cuộc thương thuyết, Taliban đã tiến công cứ quân sự của Mỹ tại Bagram làm 4 quân sĩ Mỹ bỏ mạng và 4 người khác bị thương. Các nhà phân tách khẳng định, cuộc tấn công này được coi là thông điệp của Taliban với tinh thần “vừa đánh, vừa đàm”. Cuộc đối thoại chính thức đầu tiên giữa Mỹ và Taliban đã vỡ lẽ theo dự đoán của không ít các nhà bình luận quốc tế. Mai sau nào cho Afghanistan? Mặc dầu phải “ngậm bồ hòn làm ngọt” nhưng những núm đàm phán với Taliban của chính quyền Barack Obama đáng được ghi nhận. Thực ra, tiến trình thương thảo của Mỹ và Taliban đã bị vỡ vạc từ tháng 3/2012, cuộc vỡ lần này chỉ là bước tiếp theo mà thôi. Còn nhớ trước đó, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry kêu gọi phong trào “Taliban” chóng vánh thương thảo với chính quyền Afghanistan và Mỹ, bằng không, Mỹ sẽ đóng cửa văn phòng của họ tại Doha. Hội đồng An ninh nhà nước Afghanistan cho biết, họ khước từ tham gia cuộc thương lượng này vì “có sự mâu thuẫn giữa lời nói và hành động của Mỹ”. Chính quyền Hamid Karzai cho rằng, việc Mỹ thương thuyết với Taliban bên ngoài bờ cõi Afghanistan là hành động “đi đêm”, làm tổn hại đến uy tín của Chính phủ Afghanistan. Chưa hết, Hamid Karzai quyết định đình chỉ vòng thương lượng tiếp theo với Mỹ về sự hiện diện của người Mỹ ở Afghanistan sau năm 2014. Như vậy, ít ra đến thời khắc này, những cầm cố của Mỹ trong việc kéo chính quyền Hamid Karzai và Taliban ngồi lại bàn đàm phán đã tan thành mây khói. Ngay trong nội bộ Taliban, chủ trương đàm phán cũng gây nhiều tranh luận. Không ít các thủ lĩnh, nhất là các thủ lĩnh trẻ không chấp nhận thương thảo với Mỹ và chính quyền Hamid Karzai. Trong khi đó, ưu tiên hàng đầu của Washington vào thời điểm này là kết thúc càng nhanh càng tốt cuộc chiến hao người, tốn của ở Afghanistan. Rõ ràng, Mỹ và phương Tây cũng không thể là những kẻ “mang con bỏ chợ”, họ phải giải quyết những hậu quả của cuộc chiến kéo dài hơn 10 năm trời do họ gây ra. Bằng cớ là chuẩn bị cho kế hoạch rút quân vào năm 2014, Mỹ đã dành một khoản tín dụng trị giá 54 tỷ USD để huấn luyện cho 350 ngàn quân lính của chính quyền Hamid Karzai với hy vọng giúp họ đủ sức đương đầu với sự trở lại của Taliban. Có điều, tiền nong đôi khi không giải quyết được vấn đề. Câu hỏi đặt ra rằng chính quyền Hamid Karzai có nhận được sự ủng hộ của các bộ tộc ở Afghanistan hay không mới là điều quan yếu. Trong khi đó, Taliban đã “cắm rễ sâu rộng” trong các bộ tộc ở Afghanistan và miêu tả sinh khí văng mạng của mình trước bom đạn Mỹ hơn 10 năm nay. Hơn ai hết, họ đã dạy cho người Mỹ một bài học: Vào đã khó, thoát còn khó hơn nhiều. Tương lai của Afghanistan là quá mịt mờ. Không ít các nhà phân tách cho rằng, sau khi người Mỹ rút quân, sơn hà này sẽ rơi vào cuộc nội chiến đẫm máu và rất có thể Taliban sẽ trở lại với nhân cách của người thắng lợi. Duy Long (TH)